فروشگاه اینترنتی قرآن و محصولات فرهنگی مذهبی
بسم الله الرحمن الرحیم
نمایش یک نتیجه
کتاب نهج البلاغه، برگرفته از کلام نورانی و گهربار امیر مؤمنان، حضرت علی(ع) است که گذر زمان، هیچ گاه گرد کهنگی و غبار فراموشی بر سیمای پرفروغ او ننشانده و از جلوه و شکوهش نکاسته، تقوا و عدالت و جهاد و دیگر صفات برجسته او را از یاد نبرده و در برابر عظمت دانش و حکمت وی سر تعظیم فرود آورده است.
نام و یاد علی(ع) از مرز تعصب و فرقه گرایی گذشته است، تا بدانجا که دوست و دشمن زبان به ستایش او گشوده و در مقامش، کتاب ها نوشته و شعرها سروده اند و با زبان اندیشه و سوز دل، فضیلت او را بیان کرده اند.
این مجموعه گرانقدر که گذشت زمان و ظهور اندیشه‌های نوتر و روشن‌تر، پیوسته بر ارزش آن افزوده است، گزیده‌ای از خطابه‌ها، دعاها، وصیت‌ها، نامه‌ها و جمله‌های کوتاه مولای متقیان، علی(ع) است.
این اثر ماندگار را علامه سید شریف رضی رضوان الله علیه از میان صدها کتاب و منبع، گردآوری و تنظیم کرده است.
نام سید رضی، «محمد»، کنیه‌اش «ابوالحسن» و ملقب به «سید رضی» یا «شریف رضی» بود که در سال 359 ه..ق در بغداد به دنیا آمد و در سال 406 ه ق در 47 سالگی از دنیا رحلت فرمود.
خاندان سید رضی، یکی از خاندان‌های بزرگ علمی و دینی و پارسای شیعه امامیه است که نسبش به پیامبر و امیر مؤمنان، علی(ع) و فاطمه زهرا(س) می‌رسد.
پدر ایشان، حسین بن احمد معروف به طاهر ذوالمناقب، شخصیتی بزرگ و مردی بلند آوازه بود که به عنوان نامی ترین شخصیت علوی، بارها به منصب «نقابت» (سرپرستی علویان و سادات) دودمان ابوطالب در بغداد منصوب شد.
مادر سید رضی، بانویی علوی و همنام جدّه اش، فاطمه زهرا(س) و شخصیتی محترم و دانشمند و بافضیلت بود. می گویند که شیخ مفید، سرآمد فقهای شیعه، کتاب احکام النساء را برای او تألیف کرده است.[3]
علی، علم الهدی، ملقب به سید مرتضی، برادر سید رضی که چهار سال از او بزرگ تر بود، از افتخارات جهان تشیع و از فقیهان برجسته قرن چهارم هجری است.
سید رضی از هفده سالگی به تدریس و تألیف علومی که آموخته بود همت گماشت. او ویژگی های پسندیده فراوانی داشت که از جمله آنها سعه صدر، آزاداندیشی، علاقه زیاد به دانش اندوزی و شاگردپروری بود. از میان آثار مرحوم سید رضی قدس سره نهج البلاغه مشهورترین و ماندگارترین آنهاست که مؤلف محترم، آن را در سال 400 هجری، یعنی شش سال پیش از وفاتش، با استفاده از دانش گسترده و ذوق سرشار و گزینش نیکوی ادبی خود تألیف فرموده است.
سید رضی(ره) این کتاب را نهج البلاغه، یعنی راه و روش بلاغت نامید؛ زیرا این کتاب، درهای بلاغت را به روی خواننده می گشاید و جویندگان بلاغت را به آن نزدیک می سازد. نیاز دانشمند و دانشجو را برمی آورد و گم شده و خواسته بلیغ و زاهد است. از آن روز که این کتاب به دنیای فرهنگ و ادب گام نهاد، در میان دانشمندان و خطیبان و اهل ادب بلندآوازه شد و ستاره آن در شام و عراق و نجد و تهامه درخشید….
این اثر عظیم از گوینده بزرگش حکایت دارد و به قول عباس محمود عقّاد، نویسنده و تاریخ نگار معروف مصری: «چون خوب دقت کنی صدای امام را از آن سوی کلمات می شنوی، نه صدای دیگری را».
نهج البلاغه در طول حدود هزار سال عمر خود، در اختیار دانشمندان، طلاب و اهل علم بوده است. آنها به مطالعه و حفظ آن می پرداختند و در خطبه ها و خطابه ها بدان استناد و تبرک می جستند. اندیشمندان و محققان بر آن شرح و تفسیر می نوشتند و به ترجمه آن اقدام می کردند.
همه شارحان و مترجمان نهج البلاغه که بیش از سیصد نفر هستند، معتقدند که این کتاب از تألیف های علامهشریف رضی است و او این توفیق را یافته است که سخنان امیر مؤمنان، علی(ع) را با سبک و شیوه ای جالب گردآوری و تنظیم کند.
در این نوشتار مختصر، به برخی ویژگی های این کتاب ماندگار اشاره می کنیم:
نهج البلاغه از نظر محتوایی به مسائل گوناگون اعتقادی، اقتصادی، سیاسی و اخلاقی پرداخته و در قالب خطبه ها، نامه ها و حکمت ها، به پرسش های مربوط به این عرصه ها پاسخ داده است.
امام علی(ع) در نهج البلاغه در زمینه مسائل اعتقادی، به آفرینش جهان و انسان و جانوران، هدف دار بودن خلقت انسان، معرفت حق تعالی، وحدت حق تعالی، هدف فرستادن پیامبران، هدف بعثت پیامبر اکرم(ص)، استمرار رسالت با قرآن و عترت و فرجام و رستاخیز پرداخته است.
آن حضرت، به مسائل اقتصادی نیز پرداخته است و با بیان مسئولیت انسان در قبال سرزمین ها و چهارپایان، کار و تلاش انسان را ارج نهاده و او را به بهره مندی از حاصل دسترنج خویش فراخوانده است. همچنین به ضرورت آبادانی سرزمین ها، ذخیره سازی ثروت، حفظ بیت المال، عدالت اجتماعی، فقرزدایی، وظیفه ثروتمندان، برنامه های اقتصادی حکومت، وظایف فردی نیازمندان و وظایف دولت و جامعه در زمینه اقتصاد اشاره کرده است.
بخش دیگری از سخنان امام علی(ع) به مسائل سیاسی و حکومتی اختصاص دارد. امام در این میدان، به وظایف کارگزاران، استانداران، نویسندگان، ارتش و نیروها و سران نظامی، روش های دریافت مالیات و اصول کشورداری پرداخته است.
بحث دیگر نهج البلاغه، مسائل اخلاقی و تربیتی است که حضرت بر مبنای جهان بینی توحیدی، به مسائل عبادی و معنوی مانند سیمای عابدان شب زنده دار، انگیزه های گوناگون در عبادت، حالت ها و مقام های عابدان و تأثیر عبادت در نابودی گناه توجه نشان داده است.
به راستی، مفاهیم مختلف نهج البلاغه که در نوع خود، کم نظیر یا بی نظیرند، از شگفت ترین ویژگی های این کتاب بزرگ به شمار می روند.
نهج البلاغه برخلاف دیگر کتاب های روایی و حدیثی، پای را از دایره اعتقادات تشیع و دین اسلام، فراتر نهاده و بسیاری از دانشمندان ادیان و مکتب های دیگر را به خود جذب کرده است. دکتر طه حسین مصری، فقط وحی و کلام خدا را بالاتر از سخن حضرت قرار می دهد و به قول ابن ابی الحدید معتزلی، سزاوار است تمام سخن شناسان عرب در برابر کلمات امام علی(ع) سجده کنند.
در اینجا چند سخن از بزرگان را درباره این اثر گران سنگ می آوریم:
حضرت امام خمینی(ره) فرموده است: کتاب نهج البلاغه بعد از قرآن، بزرگ ترین دستور زندگی مادی و معنوی و بالاترین کتاب رهایی بخش بشر است و دستورات معنوی و حکومتی آن، بالاترین راه نجات است.
شیخ محمود شکری آلوسی می گوید: نهج البلاغه مشتمل بر خطبه های امیرالمؤمنین است که فوق سخن مخلوق و دون سخن خالق است، نزدیک به مرتبه اعجاز دارد و مبتکر طرق حقیقت و مجاز است.
در اینجا بخشی از سخنان مقام معظم رهبری مدظله العالی را در پنجمین کنگره نهج البلاغه بیان می کنیم:
نهج البلاغه، کلام اولین مؤمن به وحی محمدی(ص) است، و کلام خلیفه پیغمبر؛ خلیفه ای که همه مسلمانان بر او اتفاق نظر دارند، و امامی که به اعتقاد شیعه و بسیاری از اهل سنت افضل صحابه است؛ یعنی انسانی در این حد از عظمت و اهمیت، سخنانش عیناً باقی مانده است و این می تواند نشان دهنده متنی عظیم و اصیل از معارف اسلامی باشد؛ متنی که همه چیز هم در آن وجود دارد؛ نبوت، فلسفه، تاریخ، اخلاق، زهد، رهبری در جامعه، نظام سیاسی، اجتماعی و مسائل عرفانی و…، و می توان پایه های اعتقاد کامل و جامع به اسلام را در این کتاب جست.
این کتاب وقتی در کنار قرآن قرار گیرد، یقیناً تالی قرآن است؛ یعنی ما دیگر کتابی نداریم که دارای این حد از اعتبار و جامعیت و قدمت باشد. لذا احیای نهج البلاغه تنها وظیفه شیعیان نیست، بلکه وظیفه همه مسلمانان است. همه مسلمانان به عنوان احیای یک میراث بی نظیر اسلامی باید نهج البلاغه را زنده کنند و این احیا نه فقط به معنای کثرت چاپ که خب زیاد هم چاپ شده ، بلکه به معنای تحقیق در آن است. همچنان که روی قرآن کریم تحقیق شده، تفسیرهای زیادی نوشته شده است، روی نهج البلاغه هم باید این تحقیقات انجام گیرد.
همان طوری که قرآن خوانده می شود نهج البلاغه هم باید خوانده شود، چون تالی قرآن است. همان طوری که مسلمان ها خودشان را موظف می دانند که با قرآن انس پیدا کنند و ندانستن قرآن را برای خود نقص می شمارند، ندانستن نهج البلاغه هم باید نقص به حساب بیاید.
